Van Straelentoren: hoe hoger hoe rijker

The Van Straelen Tower
De Van Straelentoren (Source: erf-goed.be)

In buurt van Hof van Liere en St-Jacob vind je een prachtvoorbeeld van een ‘pagadder’ toren. De toren maakte deel uit van de woning van burgemeester Gilbert Van Straelen in de 16de eeuw. Je vindt de toren in de Korte St-Annastraat aan het einde van het Frans Halsplein.

Het woord pagadder komt van het Spaanse pagador of betaalmeester. Antwerpenaars gebruiken het woord nog steeds om er een kleine jongen mee aan te duiden. Misschien is dat omdat de Spaanse betaalmeesters (soldaten wiens taak erin bestond de andere soldaten hun soldij uit te betalen) kleiner en minder fors waren dan hun strijdvaardiger collega’s.

Het verhaal gaat dat deze jongens in de toren moesten zitten en Dmoesten uitkijken voor schepen die de Schelde kwamen opvaren. Zodra zij een bepaald zagen, moesten zij hun baas daarvan verwittigen.

Dat zou het bestaan van de pagaddertorens moeten verklaren. Het moge duidelijk wezen dat dat een fabel is. Van hieruit is het gewoon onmogelijk om ook maar het kleinste stukje Schelde te zien.

Italiaanse invloed

Deze stadstorens ontstonden in de 16de eeuw. Ze zijn gebaseerd op Italiaanse voorbeelden. Het is dan ook geen wonder dat ze juist in die periode ontstonden. Veel kunstenaars uit het Noorden gingen toen naar Italië om er de nieuwe kunst en technieken aan te leren. Toen ze terugkwamen brachten ze niet alleen schetsen mee van antiek beeldhouwwerk en moderne schilderijen, maar ook zichten van de plaatsen die ze bezocht hadden, met daarop o.m. dergelijke torens.

Van Straelen Tower seen from the inside
Zicht vanaf de binnenkant (Source: inventaris.onroerenderfgoed.be)

Al snel begonnen de belangrijke families en de kooplieden torens te bouwen, de ene al hoger dan de andere. De toren van Van Straelen moet een van de grootste en de mooiste geweest zijn, al kunnen we daar nooit zekerheid over verkrijgen: van de meer dan 40 torens die de stad ooit sierden blijven er vandaag amper een handvol over.

En toch waren ze functioneel

Sluwe kooplieden denken niet alleen aan prestige, toch niet de hele tijd. Daar zijn de torens ook een mooi voorbeeld van. Binnenin de torens kon een trap gebouwd worden die de verdiepingen met elkaar verbond. Op die manier werd ruimte uitgespaard in de kamers zelf.

Vandaag wordt het Hotel Van Straelen, ook de Groote Robijn genoemd, gebruikt door Emmaus, een sociale organisatie die jongeren die in een moeilijke thuissituatie leven helpt en ondersteunt.

To make your visit to this website as smooth as possible we use cookies. The cookies are used for statistical reasons and do not store any personal data. If you do not wish to use cookies. You can indicate this by clicking on the No button.