Tag: Rubens

Het Rubensstandbeeld

Een van de meest populaire ontmoetingsplaatsen in Antwerpen is het Rubensstandbeeld op de Groenplaats. Vroeger was die het Groen Kerkhof, omdat hier de arme mensen begraven werden die zich geen stenen zerk konden verloorloven, maar wees gerust: de lichamen zijn al lang weggehaald en nu zal je alleen maar auto’s onder je voeten vinden.

Source: standbeelden.be

Het beeld is een werk van de Antwerpse beeldhouwer Willem Geefs en was bedoeld om de 200ste verjaardag van het overlijden van Rubens te vieren in 1840. Geefs kreeg het beeld niet tijdig klaar en besloot een plaasteren kopie te gieten en die in bronskleur te schilderen. Bij het transport naar het Steenplein, waar het beeld oorspronkelijk bedoeld was viel het beeld van de wagen in gruizelementen. Uiteindelijk was het drie jaar later, in 1843, dat het beeld geplaatst werd op de Groenplaats. Opnieuw verliep een en ander niet vlekkeloos: het had hard geregend en de grond was doorweekt en een wiel van de kar slipte weg in wat waarschijnlijk ooit een graf was geweest. Rubens lag opnieuw tegen de vlakte, alleen was hij nu van brons gemaakt en hij overleefde de val.

Greefs portretteerde Rubens in zijn drie dimensies: als een gentleman, als een diplomaat en als schilder, en blijkbaar wilde hij meer de nadruk leggen op de eerstgenoemde aspecten dan op het artistieke: zijn palet ligt achter zijn voeten, naast een tas met een stapel documenten. Veel opvallender is de rijke kleding. Dit is duidelijk niet zomaar iemand, die is een belangrijk persoon. De zelfzekere houding, met de linkerhand heel ontspannen op zijn degen, en de rechterhand uitnodigend uitgestrekt, alsof hij ons uitnodigt in de stad en ook wel om een kijkje te nemen in de kathedraal achter hem, waar een paar van zijn meesterwerken bekeken kunnen worden.

Rubens kijkt niet naar die werken, en hij kijkt ook niet naar zijn huis en zijn atelier, in de plaats daarvan kijkt hij pal zuid. Misschien kijkt hij naar Italië, waar hij zich in de schilderkunst perfectioneerde, zoals prof. J. Claes suggereert in zijn boek “Van Mensen en Steden”.

Onze historische kerken

Hoewel een aantal historische kerken ondertussen helemaal verdwenen zijn, o.m. de burchtkerk, toegewijd aan St-Walburgis en de kerk van het imposante St-Michielsklooster dat zich ter hoogte van de huidige Kloosterstraat bevond), beschikt Antwerpen nog altijd over niet minder dan 5 kerken met een uitzonderlijk rijk verleden.

De belangrijkste is natuurlijk de kathedraal, de Onze-Lieve-Vrouwekerk, gesitueerd tussen de Grote Markt en de Groenplaats. Wist je trouwens dat de Groenplaats heel lang een kerkhof geweest is dat toebehoorde aan de kerk? Dit gotische meesterwerk is vooral bekend omwille van de 4 Rubensschilderijen die zich in de kerk bevinden. En terwijl de restauratiewerken aan het Museum voor Schone Kunsten aan de gang zijn, hangen in de kathedraal ook nog andere werken uit de collectie van het museum die oorspronkelijk in de kerk hun plaats vonden. Op die manier is een bezoek aan de kathedraal tegelijkertijd een museumbezoek geworden.

De jongste van de historische kerken is de jezuïetenkerk gewijd aan de heilige Carolus Borromeus. De façade is een prachtvoorbeeld van barok, maar als je barok helemaal wil voelen moet je in de kerk gaan en vooral eens een blik werpen in de Houtappelkapel (rechts als je naar het hoofdaltaar toestaat). Ook deze kerk is gelinkt aan de figuur van Rubens. Het is meer dan waarschijnlijk dat Rubens meegewerkt heeft aan het ontwerp van zowel de voorgevel als de toren. Oorspronkelijk waren de plafonds van de zijbeuken versierd met beschilderingen van de hand van Rubens, maar door een brand in 1718 zijn die kunstwerken allemaal verdwenen. Rubens schilderde ook twee doeken voor het hoofdaltaar, maar als je die wil zien moet je nu naar Wenen reizen. Maria-Theresia heeft ze indertijd ‘aangekocht’.
Wat deze kerk echt uniek maakt is het feit dat het schilderij boven het hoofdaltaar veranderd kan worden. Het originele takelmechanisme dat hiervoor zorgt is nog altijd intact en vier maal per jaar wordt het nog gebruikt. Deze schilderijenwissel is een echte trekpleister geworden.

Een andere kerk die met Rubens verbonden is is de St-Jacobskerk aan de gelijknamige markt. De inkom bevindt zich aan de zuidzijde bij de Lange Nieuwstraat. Rubens ligt in deze kerk begraven onder een schilderij dat hij zelf daartoe heeft gekozen. In de kerk vind je ook een indrukwekkend barokaltaar en een orgel waarop de jonge Mozart een concert speelde toen hij, samen met zijn zusje en zijn vader, de stad bezocht.

Aan de Veemarkt vind je de toegang tot de St-Pauluskerk, eertijds de kerk van de dominicanen, wat je duidelijk kan aflezen in het beeldhouwwerk boven de toegangspoort. In de kerk vind je schilderijen van alle grote meesters uit de Antwerpse barok (Rubens, Van Dijck, Jordaens, …) maar minstens even fascinerend is de kalvarieberg die opgesteld staat in een binnentuintje dat tot de kerk behoort.

En dan ten slotte St-Andries, in de ‘parochie van miserie’, met inkom langs de Waaistraat. Hier vind je wat ongetwijfeld beschouwd kan worden als de mooiste preekstoel ter wereld.

Nog twee redenen om het Rubenshuis te bezoeken

Door een gift van het Koning Boudewijnfonds beschikt het Rubenshuis straks over twee nieuwe meesterwerken. Een schilderij van Rubens en een zelfportret van Jordaens, twee tijdgenoten van Rubens, zullen tot de collectie van het museum gaan horen.

Het schilderij van Van Dijck is een van een reeks portretten van de apostelen. In dit geval gaat hem om Mattheus, de apostel die bij het kringetje kwam om het aantal opnieuw op twaalf te brengen na de zelfmoord van Judas.

Het zelfportret van Jordaens is een kopie van het zelfportret dat in Neuburg aan de Donau hangt. Het is gemaakt door een leerling van Jordaens en door de meester zelf bijgewerkt.

Volgende week zijn de twee schilderijen te zien op de kunstbeurs Brafa in Brussel. Daarna gaan ze naar het KIK om grondig onderzocht te worden, waarna ze definitief hun plaatsje zullen krijgen in het Rubenshuis.

Foto: KIK-IRPA

To make your visit to this website as smooth as possible we use cookies. The cookies are used for statistical reasons and do not store any personal data. If you do not wish to use cookies. You can indicate this by clicking on the No button.